9/23/2013 0 Reacties Herfst en witte wievenNazomer of herfst, herfst? Ja de astronomische herfst is gister al begonnen. Door de zachte dagen van dit weekend helemaal niet stil gestaan bij deze wisseling van seizoenen. Tegelijkertijd zijn de tekenen overal waarneembaar: bessen en paddenstoelen, verkleurende en verdorrende bladeren, de veranderende lichtval en natuurlijk mist.
De vruchten, bessen en paddenstoelen horen bij de rijke oogst die de herfst elk jaar weer geeft, voer voor vogels en dieren om de winter door te komen. Vruchten en bessen zijn gerijpt in de zon en hebben inmiddels een heel traject met invloeden van allerlei soorten hormonen, zuren en enzymen doorlopen om te worden wat ze nu zijn, een lekker hapje. De paddenstoelen zijn als schimmels natuurlijk echte herfstliefhebbers. Vocht, rottend hout, rottende planten, ze smullen ervan en gedijen goed. Wat ze laten zien is feitelijk maar het topje van de ijsberg, de paddenstoelen zijn namelijk het zichtbare deel van de schimmels met een belangrijke rol in de voortplanting. De soortenrijkdom is immens, na een korte blik op een determinatiesite heb ik besloten me daar voorlopig niet aan te wagen. Ook andere planten zijn van die typische herfstgangers, zoals de sigaar, de vrouwelijke aar van de lisdodde. Bruin fluwelig van buiten, pluizig van binnen met daarbinnen de zaden. Maar mooier nog laat de herfst zich zien met de witte wieven, de nevelsluiers die over de weilanden hangen en met zijn allen ons 's avonds langzaam maar zeker insluiten. Alles krijgt een gedempte tint, het geel, bruin en rood van de beginnende herfst wordt vermengd met witgrijs van de mistflarden en de wereld wordt een mysterie.
0 Reacties
Eind van de zomer, ideale tijd voor insecten. Zeker in de warme dagen van afgelopen week was er veel gezoem. Bij de poel zweefden juffers en libellen. De keizerlibelle met zijn knalblauwe lijf scheerde over het water, maar liet zich helaas niet goed vastleggen. Dit in tegenstelling tot de pantserjuffer, een gewone, die er echt mooi voor ging zitten. In dit geval een vrouwtje, herkenbaar aan de meer groenige kleur in plaats van de blauwige kleur van een mannetje. Volgens mij ook niet met een dusdanig groot legapparaat dat sprake kan zijn van een tangpantserjuffer.
De elzen bij de poel, maar ook op andere plekken, hebben aardig aangevreten bladeren. Het elzenhaantje met zijn mooie blauwzwart glanzende kleur is nog steeds actief. Gelukkig zijn de bladeren nu groot en hoewel er veel gaten invallen, blijft er nog genoeg over. Dat was anders van het voorjaar toen de elzenhaantjes zich tegoed deden aan de jonge aanplant die langs de Dyk is geplant, weinig meer van over. Als je goed kijkt op de foto, zie je nog wat van de zwarte larven. Muggen laten zich niet onbetuigd in deze tijd van het jaar. In alle soorten en maten, niet vreemd als je bedenkt dat er 25 families voorkomen in Nederland, met als meest bekende de langpootmuggen en de steekmuggen. Maar er zijn ook nog kriebelmuggen en knutten en veel muggen die meer op vliegen lijken. Bij de poel zat een Bolitophila, heeft geen Nederlandse naam terwijl 8 van de in totaal 59 soorten in Nederland voorkomen. Als laatste hadden we hier de afgelopen dagen een heel grote wesp rondvliegen. Prompt denk je aan een horrorwesp, die naam heeft hij ook wel, maar niet echt terecht. De hoornaar, die behalve aan zijn formaat ook opvalt door zijn bruinrode kleur, schijnt minder agressief te zijn dan een gewone wesp. Het gif is echt er wel giftiger. Toen de hoornaar bedacht had de gang in te vliegen vonden we het welletjes en hebben we toch maar besloten niet af te wachten hoe dat nou zit met agressie en gif, de elektrische vliegenmepper was afdoende. Vandaag is het begin van de meteorologische herfst. Formeel einde van een mooie zomer of mooi begin van de nazomer? Voorlopig zijn de voorspellingen nog goed en valt er nog wel wat te genieten. Niet alleen van het weer, maar ook van de natuur. De wisseling van seizoenen brengt ook een verandering in kleur met zich mee. Van de vele grijs en beigetinten van de winter naar het prille groen van het voorjaar en vervolgens gaan we via een breed zomerkleurenpalet naar het geel, bruin en rood van de herfst.
Op dit moment laat het rood zich al uitbundig zien, in bessen, in fruit, in verkleurende bladeren. Rood zijn in ieder geval de lijsterbessen die er qua kleur uitknallen, een groene boom met overal oranjerode toeven van de bessenbossen. Rood worden ook de meidoornbessen, die net als de viburnum knalrode trossen afwisselen met meer rozig getinte trossen af. De rode kleur die de bessen van al deze bomen uiteindelijk krijgen heeft zijn functie in de natuur, het rood trekt namelijk vogels aan die graag deze bessen als voedsel gebruiken. De lijsterbes natuurlijk voor lijsters maar ook merels, de meidoorn voor kramsvogels en koperwieken die hier graag in de winter verblijven en de viburnum heeft een exclusieve liefhebber: de pestvogel. De meeste bessen zijn voor mensen meer of minder giftig, vaak het gevolg van de zuren die er in aanwezig zijn. Bij een aantal kan dat door koken verdwijnen, zo schijnen lijsterbessen goed tot jam te verwerken zijn. Dat kan bijvoorbeeld in combinatie met andere roodachtigen zoals bramen, die inmiddels ook aardig aan het rijpen zijn. Deels nog rozerood, maar op zonnige plekken al dieppaars aan het worden. Net als de sleepruimen die echt al een mooie paarse tint hebben. Ze zien er fraai uit, zijn ook eetbaar, maar niet zo uit de hand. Even googlen levert echter een veelheid aan ideeën op van likeur tot chutneys. Ook de vlierbes past in deze rij. Voor allemaal geldt meer zon, meer rijping, meer en diepere kleur. Rood begint ook voorzichtig de kleur van bladeren te worden. De veldesdoorn heeft al een roodachtige waas en de zuring laat af en toe ook wat bladen rood kleuren. Waarom rood lijkt een simpele vraag, die echter niet zo te beantwoorden is. Hoe het rood ontstaat is wel duidelijk, het bladgroen in het blad verdwijnt en het rood is het gevolg van de vorming van suikers die niet meer afgebroken kunnen worden. Deze leiden tot de vorming van anthocyanen, pigmenten in rood-, blauw- en purpertinten. Maar het belang van het rood, daar zijn verschillende verklaringen voor, variërend van afweer tegen bladluizen tot een soort van zonnebrandmiddel. Hoe dan ook, rood geeft kleur en dat betekent voor de komende tijd: genieten! |
AuthorIn september 2012 ben ik (Lieke) gestart met de Natuurgidsencursus. Een van de opdrachten is het 'adoptieterrein'. Als terrein heb ik ons erf en de directe omgeving gekozen. Wekelijks volg ik wat er op het terrein tijdens de seizoenen verandert, welke dieren er zijn en hoe de beplanting zich ontwikkelt. Wat ik zoal tegenkom, lees je hier. De cursus heb ik - met succes - afgerond, de blog blijft. Archives
December 2017
Categories |